Abstract:
Przedmiotem artykułu jest postać Marca-Antoine’a Julliena de Paris, ojca pedagogiki porównawczej, w kontekście
jego biografii politycznej i pedagogicznej. Praca składa się z ośmiu części: 1) Nieruchomy poruszyciel
komparatystyki, 2) Zdobywszy Bastylię…, 3) Powabność utopii, 4) Sperare non destiti, 5) Instytut
w Yverdon, 6) Pedagogika porównawcza, 7) Krytyka Jullienowskiej nauki o wychowaniu oraz 8) Pewien
zupełnie zapomniany francuski pedagog. Załączony został również pełen wykaz prac Marca-Antoine’a Julliena
de Paris w języku francuskim. W artykule ukazano ewolucję jego poglądów – od republikańskich tradycji
rodzinnych, edukacji, pełnego pasji zaangażowania w Rewolucję 1789 roku w Paryżu, karierę polityczną u boku Robespierre’a, nagłe aresztowanie i zwątpienie w metody rewolucyjnej realizacji utopii heroicznej –
społeczeństwa ludzi wolnych, równych i bratnich, zwrot ku poszukiwaniu spełniania tych idei przez wychowanie
Nowego Człowieka. Poczesne miejsce zajmuje aspekt pedagogiczny: współpraca z Pestalozzim i von Fallenbergiem,
pobyt w Instytucie w Yverdon, poszukiwanie pewnego narzędzia budowania i doskonalenia struktur
i treści oświatowych i wreszcie stworzenie podwalin pod nową dziedzinę pedagogiki: komparatystykę. Praca
zawiera także krytykę koncepcji pedagogicznych Marca-Antoine’a Julliena de Paris oraz krótką deskrypcję
stanu jego współczesnej recepcji i statusu naukowego.
Description:
The subject of the paper is the character of Marc-Antoine Jullien de Paris, the father of comparative education,
in the context of his political and educational biography. The work consists of eight parts: 1) Motionless mover
of comparatistic, 2) Having destroyed the Bastille…, 3) Attractiveness of utopia, 4) Sperare non destiti,
5) Institute in Yverdon, 6) Comparative Education, 7) Critical examination of Jullien’s science of education
and 8) A completely forgotten French pedagogue. At the end there is also attached a full list of Marc-Antoine
Jullien’s works in French. The paper shows the evolution of his views – from republican family traditions, his
education and passionate participation in the Revolution in 1789 in Paris, his political career at the side of
Robespierre, sudden arrest and doubts about the methods of revolutionary realization of the heroic utopia –
a society of free men, equal and fraternal, his turn towards fulfillment of those ideas through upbringing of New Man. The pedagogical aspect is of great importance here: cooperation with Pestalozzi and von Fallenberg,
visiting and stay at the Institute in Yverdon, seeking a tool to develop and improve the structure and content
of education and, finally, laying the foundations for a new field of pedagogy: Comparative Education. The
paper also includes some critical examination of the concept of education by Marc-Antoine Jullien de Paris and
a short description of his contemporary reception and scientific status nowadays.
